Maak zelf een kweekbak: voor wie vroeger aan het tuinseizoen wil beginnen
Een kweekbak zelf maken is eenvoudig: eenmaal klaar kan je vroeg aan het tuinseizoen beginnen.
28.04.2022
Waarom een kweekbak?
Met een kweekbak kan je al vroeger aan de slag in de tuin. Je kan al vanaf februari groenten verbouwen en dus vroeger oogsten. Als je jonge planten in de kweekbak kweekt, worden de zaailingen snel afgehard, zodat je ze later in de tuin kan planten.
De kweekbak is in feite een minikas die op dezelfde manier werkt als de grote kassen. Door de zon ontstaat er binnen een microklimaat. De kortgolvige zonnestralen komen via de lichtdoorlatende ruiten naar binnen en warmen de bak vanbinnen op, terwijl de langgolvige warmtestralen niet meer naar buiten kunnen. Zo wordt de grond opgewarmd en krijg je al vroeg in het jaar de beste omstandigheden om planten te groeien.
Als alternatief kan je een kweekbak plaatsen op een verhoogd bed of staand op de grond gebruiken. Voor tuinliefhebbers die al in februari willen tuinieren, is een zelfgemaakte kweekbak de perfecte oplossing.
De perfecte kweekbak: alle informatie om er zelf een te maken
Wil je graag zelf een kweekbak maken? Super! Voordat we de gedetailleerde instructies geven, is hier wat nuttige informatie die je vooraf moet lezen.
Welke soorten kweekbakken zijn er?
Over het algemeen zijn er twee soorten kweekbakken: enerzijds is er de stationaire minibroeikas die een geheel vormt en op de grond staat. Anderzijds is er de afneembare kweekbak die je op een bestaand verhoogd bed kan plaatsen. Beide soorten, zowel de gehele kweekbak als de afneembare kweekbak, kan je eenvoudig zelf maken. Daarom geven wij je in dit artikel instructies voor beide modellen. Overigens: met een afneembare kweekbak op je verhoogde bakken kan je al veel vroeger beginnen planten.
Waar plaats je het beste een kweekbak?
Vooral zonnige plaatsen zijn geschikt als locatie voor een kweekbak. De schuine dakconstructie van de kweekbak geeft overigens de positie aan: de lagere lange zijde moet naar het zuiden gericht staan, zodat de zonnestralen optimaal worden opgevangen. Volgens onze instructies kan je een kweekbak tegen een muur van het huis, vrijstaand in de tuin of op een verhoogd bed plaatsen.
Hoe bereid je de grond voor op een kweekbak?
Wanneer je een locatie gekozen hebt, zet je de omtrek van je kweekbak met een spade uit en graaf je daar de grond ongeveer 40 cm diep uit. Idealiter breng je ongeveer 20 cm paardenmest in de kuil aan en vervolgens nog eens 20 cm compost gemengd met tuinaarde. De paardenmest verwarmt de grond omdat het warmte aftgeeft tijdens het verteren.
Overigens: de paardenmest moet je eenmaal per jaar vervangen omdat het na verloop van tijd volledig verteerd is. Als je geen mest hebt, kan je als alternatief ook een mengeling van halfrijpe compost, bladeren en stro gebruiken. Je kan ook gewoon 20 cm uitgraven en de kuil vullen met een mengsel van tuinaarde en compost.
Wil je graag weten hoe je je eigen compost kunt maken? Bekijk dan zeker ons artikel over composteren.
STIHL pro tip: vergeet bij het maken van je eigen kweekbak niet om deze te beschermen tegen ongenode gasten. Dek hiervoor de bodem met volièregaas af. Verderop lees je in onze instructies hoe je dit precies doet. Dankzij deze gaasafdekking blijven muizen en andere hongerige tuinbewoners weg van je tuinbed en knabbelen ze niet onderaan aan de jonge planten.
Maak zelf een kweekbak van hout: voorbereiding
Het hout dat je gebruikt voor de kweekbak moet in ieder geval weerbestendig zijn en mag niet snel rotten bij contact met de grond. Hiervoor raden we ruw gezaagd douglas- of larikshout aan. Onze zelfgebouwde kweekbak meet 150 x 70 cm en heeft een dubbelwandige kanaalplaat als raam die bovenaan aan de hoge kant van de kweekbak is bevestigd met scharnieren.
UV-stabiele, scheurvaste PE-folies zijn geschikt voor kweekbakken. Deze zijn verkrijgbaar als kasfolie. Het is belangrijk dat de folie niet snel inscheurt en vervangen hoeft te worden. Naast folie kan je ook dubbelwandige kanaalplaten gebruiken voor kweekbakken.
Je kan glas gebruiken voor de ramen van de kweekbak, maar glas is wel zwaar en maakt het ventileren zwaarder. Daarom zijn dubbelwandige kanaalplaten, platen van plexiglas of een scheurvaste, lichtdoorlatende folie beter geschikt dan glas.
Materiaal en gereedschap
Voordat je aan de slag gaat, vind je hier de lijst met alle bouwbenodigdheden:
Voor de bak:
Planken (10 x 1,8 cm voor 12 m, het liefst 3 planken van 4 m of 4 planken van 3 m)
Vierkante palen (3 x 3 cm voor 1,2 m)
Voor het raamwerk:
Panlatten (24 x 48 mm voor goed 5 m)
Modelbouwlatten (4 x 1 cm voor 510 mm)
Latten om de ramen te stutten (ca. 10 cm)
Voor de ramen:
Dubbelwandige kanaalplaat (150 x 70 cm, 4,5 mm dikte)
Schroefgereedschap:
Houtschroeven voor zijplanken en dakframe (3,5 mm x 50 mm)
Houtschroeven voor modelbouwlatten en dubbelwandige kanaalplaat (2,5 x 20 mm)
Sluitwerk en overige:
3 roestvrijstalen scharnieren, 30 x 40 cm
4 x hoekanker
2 x kogelketting
1 handgreep
2 x bevestigingsogen
Snoeizaag, bijv. STIHL GTA 26
Accuschroevendraaier
Spade
Nietpistool (tacker)
Werken met krachtige machines is leuk en doet je boven jezelf uitstijgen. Maar je moet ook kunnen rekenen op effectieve en veilige beschermkleding. Draag altijd je persoonlijke veiligheidsuitrusting wanneer je met een snoeizaag werkt. Denk hierbij aan een veiligheidsbril, handschoenen enzovoort. Raadpleeg de gebruiksaanwijzing van het product voor meer informatie. Vóór het eerste gebruik moet je goed weten hoe de machine werkt en ervoor zorgen dat deze vóór elk gebruik in perfecte staat is. Op verzoek maakt je STIHL dealer je machine met plezier klaar voor de eerste klus en adviseert je ook over de soorten veiligheidskleding die je rustig kan passen. Onthoud dat een persoonlijke veiligheidsuitrusting geen vervanging is voor een veilige werkmethode.
Uitrusting en accessoires voor je project
Maak zelf een kweekbak: de instructies
Heb je de dit artikel aandachtig gelezen en heb je alle benodigdheden? Dan heb je enkel nog de volgende instructies nodig voor je kweekbak. Veel klusplezier!
De STIHL pro tip: Boor voor het vastschroeven altijd de boorgaten voor. Anders kunnen de planken voor de kweekbak mogelijk versplinteren.
Om je broeikas met de afmetingen 150 x 70 cm zelf te maken, zaag je eerst de planken voor de bak. Voor deze klus is een snoeizaag zoals de STIHL GTA 26 accusnoeizaag geschikt.
Zaag de 10 cm brede planken in totaal in 10 stukken: 5 daarvan op een lengte van 150 cm, de andere 5 op een lengte van 70 cm. De lange planken gebruik je later voor de voor- en achterkant, de korte voor de zijkanten.
Neem nu een van de kortere plankjes (70 cm lang) en teken een lijn in de lengte van de rechterbovenhoek van de plank naar de linkerbenedenhoek. Zaag vervolgens de plank langs deze lijn in tweeën. Nu heb je twee driehoekige zijstukken die de hoek van het ondersteuningsvlak van het raam vormen.
Zaag nu de vierkante palen in verschillende stukken. Zaag 2 vierkante palen met een lengte van 25 cm en 2 vierkante palen met een lengte van 35 cm.
Bevestig nu een van de kortere vierkante palen aan beide uiteinden van een frontplank. Plaats de volgende frontplank erop (en direct aansluitend). Zorg ervoor dat de vierkante palen onderaan ongeveer 5 cm uitsteken (dit wordt de bodem van de kweekbak).
Neem vervolgens de twee langere vierkante palen en bevestig ze aan de uiteinden van een achterplank. Plaats vervolgens 2 andere planken voor de achterwand erop (en direct aansluitend). Nu heb je de voor- en achterwand van je eigen kweekbak.
Voor de zijkanten bevestig je nu de kortere planken van 10 x 1,8 cm aan de vierkante palen (de langere vastgeschroefde planken). Hiervoor monteer je telkens twee planken op dezelfde hoogte als de frontplanken met bovenaan een plank in de vorm van een driehoek. De korte kant van deze plank moet je bovenaan vastschroeven aan de planken van de zijkanten (vergeet geen gaten voor te boren!).
Bevestig nu met een nietpistool, zoals hierboven beschreven, volièregaas aan de onderste frameplanken en over de hele bodem van je kweekbak. Het gaas mag niet strak tussen de planken gespannen staan, maar moet ongeveer 10 tot 15 cm onder de kweekbak doorhangen. Snijd hiervoor het rechthoekige stuk volièregaas aan de randen 10 centimeter breed af en bol het vervolgens op zodat het tot het midden doorhangt (wees voorzichtig, draag handschoenen!).
De kast voor je zelfgemaakte kweekbak is klaar. Nu monteer je nog een dubbelwandige kanaalplaat, dus een stabiele, lichtdoorlatende en weerbestendige kunststofplaat.
Voor het raamkozijn bouw je eerst een steunframe van panlatten. Zaag de latten op 2 x 150 cm en 2 x 70 cm af.
Schroef vervolgens de vier planken aan elkaar met de kortere schroeven en met behulp van de hoeken. Leg daarop de dubbelwandige kanaalplaat.
Zaag nu de modelbouwlatten op maat af voor de afwerking van het raamkozijn. Je hebt 2 latten van 150 cm nodig en 4 van 70 cm.
Plaats nu eerst de lange delen van deze latten van 1 x 150 cm en 2 x 70 cm op de 3 randen van de dubbelwandige kanaalplaat. Bevestig de latten bovenaan de dubbelwandige kanaalplaat en de onderste panlatten van het steunframe met de schroeven van 2,5 x 20 mm. Zorg er bij het bevestigen voor dat deze 3 latten telkens minstens één latbreedte uitsteken over de dubbelwandige kanaalplaat. Daaronder schroef je nu de overige 3 latten van bovenaf vast als een verdere steun.
Let op: De latten worden alleen aan de achterkant en de zijkanten van het raam aangebracht. Zo kan eventueel regenwater wegstromen.
Monteer voor het klapmechanisme de 3 scharnieren aan het raam en aan de bovenkant van de kweekbak. Bevestig de handgreep aan de andere kant van het raamkozijn en monteer de metalen haak met bevestigingsogen zodat het raam zeker goed kan sluiten. Bevestig vervolgens de kogelkettingen ter bescherming van het raam wanneer het open staat.
Je kan nu nog een vierkante paal van 10 cm nemen om het raam te ondersteunen wanneer het moet openstaan.
Klaar! Je kweekbak is nu helemaal afgewerkt. Je hoeft het alleen nog maar op zijn plaats te zetten en te vullen.
Kweekbak plaatsen
Tot slot zet je de kweekbak op de gewenste plaats die al is voorzien van mest, compost en tuinaarde. Vul daarna de kweekbak met aarde en zorg ervoor dat het eerder aangebrachte volièregaas overal goed is bedekt met minstens 20 cm aarde.
Dat is alles! Je zelfgemaakte kweekbak is nu klaar. Op deze zonnige en gemakkelijk toegankelijke plaats kunnen hier al snel sla, groente en zaailingen groeien.
De STIHL pro tip: om je jonge kweek tegen slakken te beschermen, kan je een mechanische truc toepassen. Een koperen band rond de kweekbak voorkomt dat de slakken omhoog en in het bed kruipen. De koperen band werkt als een barrière, aangezien slakken koper mijden. Dit komt door een chemische reactie die optreedt wanneer het slijm van de slak in contact komt met koper. Om te voorkomen dat slimme slakken een weg over de koperen band vinden, is het raadzaam om een bredere of tweede koperen band aan te brengen.
Instructies: afneembare kweekbak voor een verhoogd bed
Kweekbakken zijn ook geschikt om op een verhoogd bed te plaatsen. Het voordeel: dankzij de afneembare kweekbak kan je je verhoogde bed al vroeger gebruiken. Gebruik de bovenstaande instructies voor de kweekbak en stem de afmetingen precies op je verhoogde bed af. Voor de kweekbak op het verhoogde bed raden we notenhout van 9 mm aan in plaats van douglasspar of lariks, zodat de bak niet te zwaar is. Volg bovendien de volgende extra stappen:
Handgrepen bevestigen aan afneembare kweekbak
Bevestig handgrepen aan de zijplanken van de afneembare kweekbak. Zo kun je deze later eenvoudiger op het verhoogde bed plaatsen en nemen. Gewone metalen handgrepen uit een doe-het-zelfzaak zijn hiervoor prima.
Kweekbak op een verhoogd bed plaatsen
Idealiter bevestig je onder de afneembare kweekbak 4 vierkante palen die in de hoeken van je verhoogde bed passen. Deze vierkante palen moeten ca. 10 cm diep in de grond van het verhoogde bed zitten en stabiliseren de afneembare kweekbak. Je kan de kweekbak ook met kleine metalen latten aan het verhoogde bed vastschroeven. Die kun je weer losschroeven wanneer je de kweekbak van het verhoogde bed neemt. Welk bevestigingssysteem je ook wilt gebruiken, zorg er altijd voor dat de afneembare kweekbak precies past op het verhoogde bed.
Kweekbak beplanten
Als je je eigen kweekbak kan bouwen, wil je die natuurlijk ook zelf beplanten. Het voordeel: je kan je kweekbak bijna het hele jaar door gebruiken. Je hoeft je hier niet aan een stricte vruchtwisseling te houden.
Je kan voor het eerst zaaien wanneer het eerste onkruid in het bed opduikt. Aan het begin van het seizoen in februari of maart plant je het beste robuustere soorten zoals sla, radijsjes of vroege wortels die je in april al kan oogsten. Vanaf eind maart kan je beginnen met het kweken van tomaten, paprika en komkommers. Vanaf eind mei zijn de jonge planten afgehard en kunnen ze in een tuinbed of broeikas. Vanaf mei kunnen ook trostomaten in de kweekbak die daar kunnen blijven tot je ze oogst. De ramen van de kweekbak kunnen trouwens ten laatste vanaf juni volledig open blijven staan. Zo hebben de tomaten voldoende ruimte om in de hoogte te groeien. Ook spinazie groeit in kweekbakken en kan er worden geoogst. In de zomer gedijen boendien warmteminnende planten, waaronder paprika, goed in de kweekbak.
Als je meer wilt weten over het beplanten van tuinbedden: in ons artikel over tuinbedden aanleggen vind je een gedetailleerd overzicht.
Meer tips voor kweekbakken
Kweekbakken kan je doorgaans gemakkelijk onderhouden. Het is belangrijk dat de binnentemperatuur niet te heet of te koud wordt. Met de volgende tips wordt het oogsten en kweken in de kleine kas nog een groter succes.
Regelmatig ventileren
Ventileer de kweekbak regelmatig om warmteophoping te voorkomen. Doe dit elke dag en gedurende een langere periode, behalve bij vorst. Je kan een houten lat gebruiken om het raam van de kweekbak open te houden. Let op: vergeet de kas niet te sluiten na het ventileren!
Afdekken bij vorst
Bij sterke vorst moet je ervoor zorgen dat de planten in de kweekbak geen schade oplopen. Rietmatten zijn hier geschikt als isolatie. Piepschuim laat ook geen koude lucht door. Leg de rietmatten of het piepschuim gewoon op het raam en leg er iets op zodat niets wegvliegt.
Kweekbak voor schildpadden
Een kweekbak is niet alleen geschikt voor het kweken van groenten, maar ook als veilig zomerverblijf voor schildpadden, waar ze beschermd zijn tegen roofdieren zoals marters en roofvogels. Hiervoor kan je de constructie gewoon op het gras plaatsen, een kleine "deur" in een van de zijkanten zagen en je schildpad heeft een "huis met een park".
Net als bij de planten is een goede ventilatie ook hier belangrijk, zodat de schildpad het niet te warm heeft. Maak je schildpad blij en maak vandaag nog een kweekbak voor je schildpad.
Samenvatting: Zelf een kweekbak maken
Een kweekbak vervroegt en verlengt het tuinseizoen, zodat je al in de winter groenten kan kweken en tot in de herfst mag oogsten.
Een zonnige locatie richting het zuiden is ideaal voor een kweekbak.
Je kan ook een kweekbak plaatsen op verhoogde bedden.
Als je mest onder een kweekbak aanbrengt, zorgt het verteren ervan voor een extra, natuurlijke warmtebron onder de bak.
Voor een houten kweekbak heb je weerbestendig materiaal nodig, zodat je lang plezier kan beleven aan de kleine kas.
Regelmatig ventileren is belangrijk om te voorkomen dat het te warm of te koud wordt voor de planten in de bak.
Kweekbakken zijn ook geschikt als "huisje" voor schildpadden.
In het voorjaar plant je bijvoorbeeld jonge planten om voor te kweken, kruiden of groenten. Tomaten, paprika's, komkommers, radijsjes, sla of wortels groeien er perfect. Je kan ze in de kweekbak planten en daardoor vroeger oogsten.
Het is raadzaam om je kweekbak regelmatig te ventileren. Zodra de zon schijnt, mag je de kweekbak tot in de namiddag ventileren. Sluit daarna het deksel weer. Op die manier gaat de opgeslagen warmte niet verloren en ondervinden de planten binnen geen schade van te koude buitentemperaturen.
