STIHL duurzaamheidstip
Het nemen van stekjes is een milieuvriendelijke manier om nieuwe planten te winnen – zonder gif of lange transportroutes. Oude bloempotten zijn perfect om ze in op te kweken.
Planten stekken: zo lukt het
Door stekjes te maken, vermeerder je planten snel, eenvoudig en voordelig. Wij leggen je uit hoe je succesvol planten kan stekken.
21.10.2022
Overzicht: planten stekken
- Stekken maken als een snelle en eenvoudige manier om planten te vermeerderen
- Verschillende soorten stekjes, zoals van de kroon, de stam en van bladeren
- Slechts weinig materiaal nodig, zoals moederplanten, pootaarde en potten
- Geschikte planten voor vermeerdering met stekjes: hortensia's, lavendel, rozen en nog veel meer
- Eind mei tot augustus als geschikte periode om stekjes te nemen
- Vereiste lengte minstens een internodium, d.w.z. een deel van een takje tussen twee knoppen of knoppenparen
Veel plantensoorten kunnen worden vermeerderd met stekjes, zoals hortensia's, lavendel, rozen, geraniums, fuchsia's en sering.
Stekjes snijd je het best van eind mei tot augustus, wanneer de verse scheuten lang genoeg en volgroeid zijn.
Of je stekjes nou in water of aarde moet laten wortelschieten, is niet in het algemeen te zeggen.
Als je de stekjes meteen in de aarde zet, kan je de jonge planten makkelijker in een pot planten, terwijl stekjes die in water wortelschieten eerder kwetsbare wortels hebben. Daarvoor beschikken stekjes in water over voldoende vocht en kunnen ze ruimtebesparend zonder plastic kap over de pot worden neergezet.
Voor stekjes is pootaarde of gewone potgrond geschikt, gemengd met zand. Het substraat moet weinig voedingsstoffen hebben en vrij zijn van ziektekiemen.
Het verschil tussen deze twee is dat een stekje een scheut is die van de plant is afgesneden. Een uitloper is daarentegen een twijgje of takje dat op de grond wordt gelegd en dan volledig wordt bedekt met losse aarde.
De wortels vormen zich bij de scheuten en de scheut met wortels wordt afgesneden. Het stekje wordt echter eerst afgesneden en schiet dan onafhankelijk van de moederplant wortel.
Stekjes wortelen het best in zaaiaarde of kruidenaarde. Om ervoor te zorgen dat de plantjes aan de weinige voedingsstoffen in het substraat komen, moeten ze meer wortels vormen om aan hun behoeften te voldoen.
Wat zijn stekjes?
Onder stekjes worden afgesneden scheuten van een moederplant verstaan. Deze kunnen heel verschillend zijn. Ontdek hier welke stekjes er allemaal bestaan:
Stekjes van de kroon zijn niet alleen geschikt voor plantenprofessionals.
Stekjes van de kroon
Voor een stekje van de kroon snij je gewoon een punt van een scheut met een stukje internodium af, bijvoorbeeld van fuchsia's, geraniums of hortensia's.
Met een internodium wordt de as van een scheut tussen twee knopen (nodi) bedoeld. Stekjes van kronen groeien relatief eenvoudig aan, zodat ze niet alleen geschikt zijn voor plantenprofessionals.
Tuinrozen zijn geschikt om er stekjes van de stam van te nemen.
Stekjes van de stam
Stekjes van de stam zijn scheuten zonder blad en met meerdere knoppen. Sommige scheuten zijn hiervoor niet geschikt omdat ze te kort of te vertakt zijn, bijvoorbeeld geraniums.
Voor een moederplant kunnen meestal meer stekjes van de stam dan van de kroon worden genomen. Drakenbomen of rozen zijn bijvoorbeeld heel geschikt om er stekjes van de stam van te nemen.
Ook één enkel blad kan een stekje vormen.
Stekjes van bladeren
Stekjes van bladeren bestaan uit een blad met of zonder steel en kunnen alleen van bepaalde plantensoorten worden gesneden, zoals begonia of kaapse viooltjes. Meestal is er een speciale snijtechniek nodig waarbij de bladzenuwen op aftakkingen worden ingesneden.
Bovendien is het belangrijk er rekening mee te houden dat stekjes van bladeren zachter en gevoeliger zijn voor rot. Een voordeel is dat je meestal heel veel bladeren als stekjes van een moederplant kan nemen.
Stekjes van de wortels kan je goed nemen bij bolvormige primula's.
Wortelstekjes
Stekjes van wortels bestaan uit een wortelstuk zonder steeltjes, bladeren of scheuten. Deze methode is slechts bij een paar plantensoorten mogelijk, bijvoorbeeld de bolvormige primula. Een moederplant kan normaal gesproken veel wortelstekjes geven.
Verschil tussen stekken, uitlopers en zaaien
Het maken van stekjes is beslist niet de enige manier om planten te vermeerderen. Ook met uitlopers en door te zaaien kan je meer bloemen in je tuin krijgen. Maar wat zijn de verschillen?
Van uitlopers is sprake als een hele scheut naar de grond wordt gebogen en volledig met aarde wordt bedekt. Bij een kiemscheut steekt de kop al uit de aarde. Ze zijn op dat moment allebei nog verbonden met de moederplant, terwijl stekjes onafhankelijk van de moederplant wortel schieten.
Anders dan bij stekjes zorgt zaaien voor een enorme verscheidenheid aan soorten. Daarvoor kan je bij stekjes al na enkele weken genieten van relatief grote planten. Bovendien nemen stekjes als klonen 1:1 de eigenschappen van de moederplanten over, zodat je geen rekening hoeft te houden met nieuwe mengkleuren of vormen. Kies daarom een gezonde scheut van een goed bloeiende moederplant met de gewenste eigenschappen.
Instructies: zo maak je je eigen stekjes
Stekjes op de juiste manier maken en laten wortelschieten, is gemakkelijker dan je denkt en niet alleen voor plantenprofessionals. Wij leggen je stap voor stap uit hoe je nog meer frisse kleuren in de tuin, in je woning of op je balkon kan creëren. Veel plezier alvast!
Materiaal en gereedschap
Er zijn maar een paar gebruiksvoorwerpen nodig om stekjes af te snijden. Lees in ons overzicht wat je hiervoor nodig hebt.
- Moederplanten
- Kleine potjes
- Zaaigrond
- Bij dunne stekjes een houten staafje (potlooddik rondhout of een oude balpen)
- Kleine gieter
- Hoge kamerkas
- Waterglas om reeds gesneden stekjes tussentijds te bewaren
- Tuinschaar, bijv. STIHL PG 20
- Voor rozen met veel doornen raden we een paar handschoenen aan.
Stekjes van hortensia snijden
Kies als basismateriaal eerst een gezonde scheut van een moederplant, waarvan de stekjes later dezelfde eigenschappen moeten hebben. Als eigenschap geldt bijvoorbeeld een bijzondere kleur van bloemen of bladeren.
Snijd bij hortensia's de scheuten resp. takjes onder een bladknop af. Per scheut levert dat meestal één stekje van de kop en meerdere van de stam op.
Verwijder bij het stekje van de kop alle bladeren, behalve de bovenste twee paar bladen. Als het stekje een zachte punt heeft, snijd je deze weg tot alleen de bovenste twee bladeren overblijven. Hetzelfde doe je bij langere scheuten: snijd boven eenvoudig boven een bladpaar af en onder de volgende bladknop. Dat levert naast het stekje van de kop ook een paar stekjes van de steel op.
Kort de rest van het bladoppervlak met twee derde in om het verdampingsoppervlak te verkleinen, zodat je stekjes niet uitdrogen. Klap de bladen gewoon langs de lengteas in en knip ze af met de tuinschaar.
Vul de potten met zaaiaarde en druk de aarde licht aan.
Zet de stekjes in de aarde, druk ze aan de zijkanten aan en giet ze zodat ze meteen goed grip in de aarde en voldoende vocht hebben.
De hoge luchtvochtigheid die nodig is om wortel te schieten, krijgen de stekjes alleen in de kweekkas. De ventilatie blijft daarbij gesloten. Wie geen kas heeft, kan als alternatief een glazen stolp, een groot weckglas of een stuk folie met satéprikkers over de stekken heen zetten.
Zodra er nieuwe bladeren ontstaan, kun je de kap verwijderen. Door het waterafvoergat zijn nu misschien al de eerste wortels te zien.
Pot de uitgegroeide jonge plant om en behandel deze zoals elke andere plant van hetzelfde type. Laat ze beschermd overwinteren – in een pot in de tuin.
Onmisbare hulpjes bij het tuinieren
Het stekje van de lavendel is klaar om in te planten.
Lavendel door stekken vermeerderen
Om stekjes van de lavendel te nemen, snijd je een scheut af en laat je ongeveer 8 tot 10 centimeter lange uiteinden van de scheuten staan.
Schraap alle bladeren af over een lengte van ongeveer 7 cm en knijp de zachte punt er met je vingers af. Zet de stekjes nu in potten met pootaarde. Dat gaat gemakkelijker als je eerst met een oude balpen een gaatje hebt gemaakt.
Druk de aarde vervolgens aan de zijkanten aan en zet de pot in de kweekkas. Je kan trouwens probleemloos verschillende planten in dezelfde kweekkas zetten.
Kleine steeltjes geven aan dat er zich bladeren beginnen te vormen.
Rozen door stekken vermeerderen
Snijd een 30 cm lange scheut van de moederplant af. Verwijder alle bladeren, maar laat kleine steeltjes over zodat de plaats van de bladen nog herkenbaar is. Snijd 0,5 centimeter boven een bladpunt de scheuten af. Als de bladeren dicht bij elkaar staan, snijd je de scheuten boven elke tweede af. De punt van de scheut kan je verwijderen.
Zet ook deze stekjes in kleine potjes met aarde en druk de aarde van de zijkanten aan. Nu is de pot klaar voor de kweekkas!
STIHL tip
Naast hortensia's, lavendel en rozen zijn ook kamer- en kuipplanten zoals fuchsia's, oleanders, geraniums en strandkruiden uitstekend geschikt om er stekjes van te nemen. Bovendien zijn gewassen als sneeuwbal, bruidsbloem, salie of tijm voortreffelijk geschikt om er stekjes van te nemen.
Tips en instructies: planten stekken
Om ervoor te zorgen dat je lang plezier hebt van je stekjes en gezonde planten krijgt, zijn er een paar dingen waar je rekening mee moet houden als je stekjes maakt.
Wanneer je het best stekjes kan afsnijden
Het beste moment om stekjes van de moederplant te snijden is van eind mei tot augustus, wanneer de verse scheuten lang genoeg en goed uitgerijpt zijn.
Het tijdstip is bepalend voor het succes, omdat de stekjes stevige, maar nog elastische stengels moeten hebben. Als de scheuten nog te zacht zijn, worden ze snel rot. Maar als ze al beginnen te verhouten, schieten de scheuten nog maar moeizaam wortel. Als een stekje naar beneden buigt als je het tussen duim en wijsvinger omhoog houdt, is het ongeschikt.
Afsnijpunt en lengte van de stekjes
De lengte van de stekjes hangt af van de grootte en groeisterkte van de te vermeerderen plant. Snijd het stekje altijd zo dicht mogelijk onder de knop of het knoppenpaar af, omdat de plant in dit gedeelte veel weefsels voor de vermeerdering en ook de meeste groeistoffen heeft. Die zijn allebei van cruciaal belang voor de wortelvorming.
Het stekje moet minstens één internodium, dus één deel van een scheut tussen twee knoppen of knoppenparen lang zijn. Vergeet niet om de blaadjes van het onderste knoppenpaar bij het afsnijden te verwijderen, omdat ze bij contact met de grond snel rotten.
Stekjes planten
Als substraat om stekjes in te zetten, kan je het best gebruik maken van kant-en-klare zaaiaarde, kruidenaarde of ook potgrond. Deze is voedingsarm en dwingt de jonge plantjes om wortels te vormen: om aan de weinige voedingsstoffen in het substraat te komen, moeten de plantjes meer wortels vormen om aan hun behoeften te voldoen.
In aarde of water laten wortelschieten?
Stekjes gedijen niet alleen in potgrond, maar vaak ook in een glas water. Als je de stekjes meteen in de aarde zet, kan je de jonge planten later makkelijker verpotten, want de wortels hebben dan al een stevige kluit gevormd. Stekjes die in water wortelschieten, hebben tere wortels, dus wees dan extra voorzichtig bij het inpotten.
Deze methode neemt echter minder ruimte in beslag en heeft geen plastic kap over de pot nodig, die bij stekjes in aarde voor een hoge luchtvochtigheid moet zorgen.
Hoe je stekjes verzorgt
Als je jouw stekjes op de juiste manier wilt verzorgen, moet je erop letten dat de aarde niet uitdroogt. Maar te nat mag het ook niet worden. Neem daarom de kap weg om te ventileren zodra je condens opmerkt. Als er bij kruidige stekjes rot ontstaat, moet je die onmiddellijk verwijderen.
Stekjes op de juiste manier verpotten
Na ongeveer twee tot drie weken krijgen stekjes nieuwe wortels – het perfecte moment om te verpotten.
Gebruik aarde die rijk is aan voedingsstoffen, maar die niet te sterk bemest is, bijvoorbeeld in de handel verkrijgbare potgrond om de stekjes te verpotten. Zo gedijen je jonge plantjes het beste.
