Tuinieren in de lente: snoeien, planten en zaaien wanneer de natuur ontwaakt

Potplanten snoeien

Kuipplanten die binnen hebben overwinterd, moet je een beetje bijsnoeien en verzorgen voordat ze vanaf mei weer naar buiten mogen. Verwijder eerst de lichte wintergroei vóór het snoeien, verpotten en bemesten. Bij de voorjaarssnoei is het de bedoeling om de plant uit te dunnen en oude, verwelkte groei te verwijderen, alsook takken die elkaar kruisen en tegen elkaar wrijven. Het is ook een goede gelegenheid om de plant vorm te geven. Voor deze tuinklus hoef je alleen een snoeischaar te gebruiken. Je hebt alleen een zwaardere schaar of eenzaag nodig voor dikke takken bij grote kuipplanten.

Wanneer begin je met snoeien?

Hoewel je planten heel het jaar door kan snoeien, raden we je aan om kuipplanten in de lente te snoeien, voordat ze volop in bloei komen te staan. Als je namelijk te lang wacht en de verse groei wegsnoeit, ontneem je simpelweg de energiereserves van de plant, waardoor deze aanzienlijk verzwakt op een cruciaal moment.

Het komt vrij vaak voor dat er in de koudere maanden een zwakke groei ontstaat. Bij onvoldoende licht verschijnen er lange, zachte, lichte scheuten die je altijd moet verwijderen. Alles wat in een serre of op een andere lichte, koele plek overwintert, begint al vroeg uit te lopen. Je kan deze nieuwe groei uitdunnen tot eind februari, maar verplaats de potten daarna naar een lichte, warme plek, anders krijgen ze weer spichtige scheuten.

Planten die op een donkere plek hebben overwinterd, moet je in de lente op tijd in het licht plaatsen om te bloeien. Verplaats ze vanaf eind maart naar een vorstvrije plek met veel licht, waar ze goed kunnen groeien tot je ze in mei buiten zet. Als je kuipplanten te lang in het donker laat staan, zal de bloei langer op zich laten wachten.

Bomen in potten en planten in bloei snoeien

Wanneer je de snoeischaar in de lente bovenhaalt om bij te snoeien, moet je oude, verwelkte of beschadigde takken verwijderen, alsook zwakke groei die buiten het seizoen ontstond. Let erop dat je geen stompjes laat zitten. Knip helemaal tot aan de hoofdsteel of een dikkere zijtak. Deze plekjes drogen meestal uit en lopen niet meer uit.

Geraniums, fuchsia's, margrieten en ander zomergoed bloeit op nieuwe groei. Dit betekent dat je ze in de lente meer kunt terugsnoeien, tot twee à vier knoppen of een taklengte van 5 à 10 cm. Met deze aanpak blijven ze compact en bossig.

Oleander bloeit daarentegen alleen op takken die twee jaar of ouder zijn. Hier is een tip als het uitdunnen van grote oleanders op je to-do lijst staat: als je te veel in een keer snoeit, worden er een jaar lang geen bloemknoppen aangemaakt. In plaats daarvan raden we aan om het stapsgewijs aan te pakken. Knip een deel in het ene jaar en wacht tot het volgende voorjaar voor de rest.

Tip: Als je bomen of struiken in potten hebt die te groot zijn geworden, moet je de afzonderlijke takken en uitlopers met een derde terugsnoeien in plaats van ze op een gelijke hoogte te snoeien. Zo behoud je de vorm van de plant.

Hier is een eenvoudige regel om te onthouden: hoe meer je een plant terugsnoeit, hoe langer het duurt voordat deze weer bloemknoppen aanmaakt.

Verpotten voor een gezondere plant

Voor optimale resultaten moet je alles wat in een plantenbak groeit op een bepaald moment naar een grotere pot verplaatsen: dit noemt men verpotten. Voor oudere potplanten moet je deze tuinklus om de twee tot drie jaar doen, afhankelijk van de groei, terwijl jongere exemplaren elk jaar naar een grotere pot moeten verhuizen. Het is van vitaal belang om een plant te verpotten zodra deze wortelgebonden is (of potgebonden, een andere term met dezelfde betekenis). Een wortelgebonden plant is een plant waarvan de wortels te groot zijn geworden voor de pot en verdicht zijn. Je ziet het duidelijk wanneer je naar de wortelkluit kijkt of als de wortels uit de afvoergaten komen. Als dit gebeurt, kan de plant niet langer op een efficiënte manier water en voedingsstoffen opnemen, dus moet je zo snel mogelijk verpotten.

Verpotten biedt niet alleen meer ruimte om te groeien. De grond in een pot verliest na verloop van tijd structuur en de voedingsstoffen worden opgebruikt en uitgeloogd door regen, waardoor de plant er niet langer goed in kan groeien. Het regelmatig toevoegen van verse grond biedt nieuwe voedingsstoffen en verbetert het vochtvasthoudend vermogen. Balkonplanten hebben elk jaar nieuwe grond nodig, of ze nu hebben overwinterd of nieuw zijn aangekocht.

Materiaal om te verpotten en wanneer je het gebruikt

Als je balkonplanten in pot hebt die je in de winter naar binnen verplaatst, kan je deze vanaf midden tot eind april verpotten om verse grond toe te voegen, idealiter nadat je ze hebt gesnoeid. Zodra ze zijn verpot, zet je ze op een plek waar ze veel licht krijgen.

De juiste grond en de juiste pot

De grondsoort die je moet gebruiken wanneer je in de lente verplant, hangt af van hoelang de plant in de plantenbak blijft. Voor perkplanten is potgrond van een tuincentrummerk prima. Turfvrije grond is beter voor het milieu. Voor planten die lang in potten zitten, zoals minitrees in kuipen en andere vaste planten, raden we je aan om specifieke of multifunctionele grond van een hoogwaardig merk te gebruiken. Gebruik alleen specifieke grond voor de juiste plantensoort. Houd er rekening mee dat citrusbomen, hortensia's en azalea's allemaal speciale, zure grond nodig hebben om in plantenbakken te groeien.

Kies bij een wat grotere plant voor een pot met een brede basis en die niet hoger dan breed is. Zo zal de plant niet gemakkelijk omvallen. Als je grind toevoegt voor een betere afvoer, verzwaart de kuip ook en wordt deze stabieler. Klei en terracotta zijn klassiekers voor plantenpotten. Hoewel ze zwaar zijn, bieden ze specifieke voordelen: het materiaal ademt, waardoor, overtollig regenwater snel kan verdampen, de plantenwortels voldoende zuurstof krijgen en niet oververhitten. Als je deze plantenbakken in de koudste maanden buiten laat staan, zorg er dan wel voor dat de afvoer uitstekend is en dat de grond niet doordrenkt raakt met water, aangezien deze natuurlijke kleimaterialen vocht kunnen absorberen, waardoor de pot bij vorst makkelijk bevriest en barst.

Als je steen en terracotta mooi vindt, maar liever voor een minder dure optie kiest, zijn er veel plastic potten met hetzelfde ontwerp. Plastic potten houden het vocht in de bodem langer vast, omdat het water niet via de zijkanten kan verdampen. Dit brengt ons naar een laatste tuintip voor potplanten: gebruik altijd potten met gaten voor afvoer, omdat waterverzadiging schadelijk is voor allerlei plantensoorten.

Of je nu nieuw gekochte planten voor op het balkon verpot of je overwinterde bomen, heesters of planten in pot in de lente verpot, een aantal zaken blijven steeds cruciaal:

• De nieuwe pot moet twee vingers breder zijn dan de oude.
• Plaats potscherven over het afvoergat en voeg vervolgens een laagje kleikorrels of ander drainagemateriaal toe.
• Een stuk katoenen doek of krant boven op de drainagelaag houdt het gescheiden van het groeimedium.
• Giet er wat potgrond in, plaats de plant erin en vul de pot bijna tot aan de rand met potgrond..
• Druk de grond rond de plant met beide handen stevig aan. Zorg dat de potgrond niet tot aan de rand van de pot komt maar 2-3 cm lager om gemakkelijker water te kunnen geven.
• Als je een heel grote plant hebt die je niet naar een grotere pot wilt verplaatsen, kun je de wortelkluit kleiner maken. Haal gewoon de plant uit de kuip en snijd de zijkanten van de wortelkluit eraf met een lang mes. Plaats de plant terug in de oude pot met wat verse aarde.

Tips voor verpotten

• De afvoerlaag zorgt ervoor dat overtollig water uit de pot stroomt, maar deze laag mag niet te diep zijn. Zelfs in zeer grote kuipen mag dit maar een paar centimeter zijn, anders is de werking te effectief en houdt de plantenbak onvoldoende water vast.

• Zet waar mogelijk de kuipen wat hoger op vlakke stenen of potvoeten, zodat mieren er niet gemakkelijk in kunnen kruipen en het water goed kan weglopen.

• Vooral voor dorstige planten is het handig om wat ruimte te laten tussen het grondoppervlak en de rand van de pot. In plaats van langzaam en voorzichtig water te gieten, kun je de plant dan gewoon een goede hoeveelheid geven. Het water gutst dan niet over de rand en sijpelt geleidelijk in de aarde.

• Het mulchen van het bodemoppervlak is nuttig voor zowel planten in potten als voor elders in je tuin. Grind ziet er goed uit en onderdrukt onkruid, maar je kunt ook een dunne laag grasmaaisel gebruiken.

• Het meest geschikt zijn minerale meststoffen die speciaal voor potplanten zijn samengesteld. Organische meststoffen werken vaak te traag in balkonbakken en het is niet nodig om door middel van dit type mest de bodem voor eenjarige planten te verbeteren.

• Potten die zichzelf water geven, maken het tuinieren een stuk eenvoudiger, maar houd er rekening mee dat ze bij de meeste ontwerpen pas vier weken na het planten beginnen te werken. Eerst moeten zich wortels vormen die hun weg naar het waterreservoir moeten vinden. Tot die tijd moet je ze op de normale manier langs boven water geven.
  

Zaaigoed voor kleur en gewassen

Het aanbod aan plug- en potplanten in tuincentra verbleekt naast de enorme verscheidenheid aan zaden die verkrijgbaar zijn. Bovendien zijn zaden aanzienlijk goedkoper aan te kopen dan kant-en-klare planten. Zelf planten zaaien is ook de beste manier om te genieten van meer ongebruikelijke variëteiten in je tuin, aangezien die soorten planten die worden verkocht over het algemeen overal dezelfde zijn. Hier vind je alles wat je moet weten over het zaaien van planten.

Het is belangrijk om de juiste hygiënische maatregelen te nemen en vooral om alle zaadbakken in heet water te wassen, aangezien zaailingen erg delicaat zijn en snel kunnen worden aangetast door schadelijke organismen. Over het algemeen mag je alleen grond gebruiken die specifiek voor zaaien bedoeld is, omdat dit soort grond weinig voedingsstoffen bevat en je zaailingen een goede start geven, aangezien ze veel wortels moeten vormen om voldoende voeding uit de bodem op te nemen. Wanneer zaailingen erg dichte wortels vormen, betekent dit dat ze goed zijn uitgerust om sterke planten te worden eenmaal ze op hun definitieve groeiplaats staan.

Let op: als je direct in de open grond zaait, heb je geen zaaigrond nodig. Zomerbloemen kunnen vanaf mei direct in perken worden gezaaid, zodat je ze niet eerst op je vensterbank moet laten groeien. Sommige wortelgroenten, zoals wortelen, kunnen bovendien alleen maar direct op hun definitieve plek worden gezaaid. Je krijgt geen goede resultaten als je de zaailingen later nog verplant. Voor sommige soorten die veel warmte nodig hebben om te ontkiemen (bv. tomaten en aubergines) is het dan weer essentieel om eerst binnen in een kweekbakje te staan.

Gids om zaden binnen in potten te laten ontkiemen

Zaden moeten in afzonderlijke potten of in kweekbakken worden gezaaid, afhankelijk van de grootte van het zaad zelf. Grotere zaden kunnen per één of twee in een enkele pot worden gezaaid, waarin de zaailingen kunnen blijven staan tot ze worden uitgeplant. Kleine zaden worden over het algemeen in een ondiepe zaaitray gezaaid, waar ze in grote hoeveelheden worden geteeld. Zo doe je dat: vul een bakje tot de helft met zaaigrond en druk het zachtjes aan met je vingers. Doe nu meer grond op het oppervlak, zodat het boven de rand van de bak komt, maar maak het niet te compact. Gebruik een liniaal of iets dergelijks om de grond af te vegen tot op gelijke hoogte van de bak. Houd de liniaal hierbij in een hoek van 45° en schuif hem over de rand van de bak. Gebruik tot slot een breed plankje om de grond in de bak licht aan te drukken. Verdeel de zaden gelijkmatig over de voorbereide grond en zeef er nog wat grond over. Zet de zaaitray in een kweekbak op een lichte plek in de vensterbank. Tip: om eenvoudiger zeer kleine zaden te zaaien, zoals begoniazaden, meng je ze met fijn, droog zand en verdeel je het mengsel met een theezeef over de bak.

De kiemperiode verschilt sterk per soort. Zodra je zaailingen in de kweekbak een paar blaadjes hebben die groot genoeg zijn om vast te houden, moet je ze in kleine potjes verspenen om verder te groeien voordat je ze buiten plant. Verspeen alleen de sterkste zaailingen.

De beste manier om delicate zaailingen water te geven, is met behulp van een gieter met fijne broes. Bedek de kweekbak met iets doorzichtigs als je geen deksel hebt. Huishoudfolie is prima. Met deze stap voorkom je dat je kiemplantjes uitdrogen.

Zaailingen groeien in de richting van het licht, waardoor ze vaak naar dezelfde kant gaan. We hebben een eenvoudige tip om dit te voorkomen: leg aluminiumfolie in een kartonnen doos en zet je kweekbak erin met het open uiteinde van de doos naar de lichtbron gericht. Dankzij het gereflecteerde zonlicht zijn zaailingen die in zo'n lichtbak groeien vaak veel sterker.

Plan een mix van zomerbloeiers

De mogelijkheden zijn eindeloos als je moet kiezen wat je wilt planten... of je nu een kuip, een balkonbak of een hele tuin ter beschikking hebt. Je moet er alleen voor zorgen dat alle planten die je samen laat groeien dezelfde behoeften hebben, zodat ze allemaal goed gedijen. Over het algemeen zet je kleinere soorten vooraan in de perken of bedden en grotere varianten achteraan. Daarnaast kan je kiezen voor een kleurrijke bloemenmix of voor monochrome harmonie – wat je zelf wilt! Laat de lente maar komen!

Samenvatting: Tuinieren in de lente

• Verwijder na de winter oude,  verwelkte of beschadigde takken van potplanten.
• Zet potplanten die de winter in het donker hebben doorgebracht vanaf eind maart op een vorstvrije plaats met zonlicht. Op die manier beginnen ze al te groeien.
• Vanaf mei kan je potplanten weer buiten zetten.
• Hoe meer je snoeit, hoe langer het zal duren voor ze bloeien. Snoei potplanten daarom niet te hard in één keer bij, maar geleidelijk over een langere periode.
• Jonge potplanten moeten jaarlijks worden verpot, oude planten om de twee à drie jaar. Verpotten is ten laatste nodig wanneer de wortelkluit te groot is geworden voor de pot.
• Zorg ervoor dat je de juiste pot kiest: potten van klei of terracotta zijn zwaarder, maar beschermen de planten tegen hitte en vorst. Plastic potten houden de grond langer vochtig. Elke pot moet een waterafvoergat hebben.
• Vergeet niet om bij het verpotten een drainagelaag aan te brengen zodat het water goed kan weglopen. 
• Bij het zaaien worden grote zaden individueel of per twee rechtstreeks in een pot geplaatst, terwijl kleine zaden in grote aantallen in een ondiepe zaaitray worden gezaaid.